OOP là gì? Nguyên lý lập trình hướng đối tượng

OOP (Object-Oriented Programming), hay còn gọi là lập trình hướng đối tượng, là một kỹ thuật lập trình quan trọng và phổ biến hiện nay. Hầu hết các ngôn ngữ lập trình hiện đại như Java, PHP, Python, C++... đều hỗ trợ OOP. Vậy OOP là gì? Những nguyên lý cơ bản nào tạo nên sức mạnh của OOP? Hãy cùng TVD Media khám phá trong bài viết dưới đây!

OOP là gì?

OOP là một phương pháp lập trình dựa trên các đối tượng (objects) và các khái niệm liên quan. Thay vì tập trung vào logic xử lý, OOP chú trọng vào việc thao tác trên các đối tượng.

OOP là nền tảng của nhiều thiết kế phần mềm hiện đại. Nó giúp cải thiện khả năng tái sử dụng mã, quản lý code hiệu quả hơn, và trừu tượng hóa các quy trình phức tạp thông qua việc sử dụng các đối tượng.

Lập trình hướng đối tượng (OOP) ngày càng trở nên quan trọng và phổ biến trong giới lập trình viên. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết hơn về các khái niệm cơ bản của OOP.

Các khái niệm cốt lõi của OOP

Mỗi đối tượng trong OOP đều chứa hai thành phần chính: thuộc tính (attributes) và phương thức (methods).

Lớp (Class)

Lớp là một kiểu dữ liệu đặc biệt, nó bao gồm nhiều thuộc tính và phương thức. Lớp có thể được xem là một bản thiết kế (blueprint) cho việc tạo ra các đối tượng. Nó là một sự trừu tượng hóa của nhiều đối tượng có chung đặc điểm. Một lớp khác biệt hoàn toàn so với các kiểu dữ liệu thông thường, nó là một đơn vị kết hợp cả phương thức và thuộc tính.

Đối tượng (Object)

Đối tượng là một thể hiện (instance) của một lớp. Nó là một thực thể cụ thể được tạo ra dựa trên bản thiết kế của lớp.

Sự khác biệt giữa lớp và đối tượng

Lớp giống như một khuôn mẫu, còn đối tượng là một sản phẩm cụ thể được tạo ra từ khuôn mẫu đó.

Ví dụ, nếu chúng ta nói về "Chó", thì "Chó" là một lớp. Một con chó cụ thể mà bạn nuôi, ví dụ "con chó Phú Quốc", là một đối tượng của lớp "Chó". Nó có những đặc điểm chung của loài chó.

Tại sao nên sử dụng lập trình hướng đối tượng (OOP)?

OOP mang lại nhiều lợi ích vượt trội, khiến nó trở thành một lựa chọn hàng đầu trong phát triển phần mềm hiện đại:

• Tính tái sử dụng: Các đối tượng có thể được sử dụng lại nhiều lần trong cùng một chương trình hoặc trong các dự án khác nhau.
• Tính bảo trì cao: Thay đổi trong một đối tượng ít ảnh hưởng đến các phần khác của chương trình.
• Tính mở rộng: Dễ dàng thêm các tính năng mới vào chương trình mà không cần sửa đổi code cũ.
• Tính trừu tượng: Che giấu các chi tiết phức tạp bên trong đối tượng, giúp người dùng dễ dàng sử dụng.
• Tính đóng gói: Bảo vệ dữ liệu bên trong đối tượng khỏi sự truy cập trái phép.

Các tính năng cơ bản của OOP

Lập trình hướng đối tượng (OOP) có nhiều tính năng quan trọng:

Đóng gói (Encapsulation)

Đóng gói là quá trình kết hợp dữ liệu (thuộc tính) và các phương thức thao tác trên dữ liệu đó vào trong một đơn vị duy nhất, gọi là lớp. Mục đích của đóng gói là để bảo vệ dữ liệu khỏi sự truy cập trực tiếp từ bên ngoài, đồng thời giúp việc quản lý và sử dụng dữ liệu trở nên dễ dàng hơn.

Nhờ đóng gói, thông tin nội bộ của một đối tượng được ẩn đi, chỉ có các phương thức công khai (public methods) mới có thể truy cập và thay đổi trạng thái của đối tượng.

Ví dụ: Một viên thuốc con nhộng chứa các thành phần hoạt chất bên trong. Chúng ta chỉ biết nó có tác dụng chữa bệnh, nhưng không biết chính xác các thành phần hoạt chất bên trong là gì.

Kế thừa (Inheritance)

Kế thừa cho phép tạo ra một lớp mới (lớp con) dựa trên định nghĩa của một lớp đã có (lớp cha). Lớp con sẽ tự động kế thừa tất cả các thuộc tính và phương thức của lớp cha, đồng thời có thể bổ sung thêm các thuộc tính và phương thức mới.

Kế thừa giúp giảm thiểu sự trùng lặp code, tăng tính tái sử dụng và mở rộng của chương trình. Các loại kế thừa phổ biến bao gồm: đơn kế thừa, đa kế thừa và kế thừa đa cấp.

Ví dụ: Lớp "Android" và lớp "iPhone" đều là các lớp con của lớp "Điện thoại thông minh". Cả hai lớp này đều kế thừa các thuộc tính chung của điện thoại thông minh như gọi điện, nhắn tin, chụp ảnh.

Đa hình (Polymorphism)

Đa hình là khả năng một đối tượng có thể thực hiện một hành động theo nhiều cách khác nhau. Trong OOP, đa hình thường được thể hiện thông qua việc sử dụng các phương thức ảo (virtual methods) và ghi đè phương thức (method overriding).

Ví dụ: Cả Android và iPhone đều có phương thức "lưu trữ dữ liệu lên đám mây", nhưng Android sử dụng Google Drive, còn iPhone sử dụng iCloud.

Trừu tượng (Abstraction)

Trừu tượng là quá trình loại bỏ các chi tiết không cần thiết và chỉ giữ lại những thông tin quan trọng liên quan đến một đối tượng. Mục đích của trừu tượng là để đơn giản hóa việc sử dụng và quản lý các đối tượng phức tạp.

Ví dụ: Khi lái xe, bạn chỉ cần quan tâm đến việc đạp ga để tăng tốc, mà không cần biết cơ chế hoạt động chi tiết của động cơ.

Trong lập trình OOP, trừu tượng có nghĩa là chọn ra các thuộc tính và phương thức cần thiết để giải quyết một vấn đề cụ thể.

Ví dụ: Trong bài toán quản lý sinh viên, chúng ta cần quản lý các thông tin như tên, tuổi, mã sinh viên, điểm số. Chúng ta không cần quản lý các thông tin như sở thích cá nhân, tình trạng sức khỏe (trừ khi nó liên quan đến việc học tập).

Các ngôn ngữ OOP phổ biến nhất

Dưới đây là một số ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng (OOP) phổ biến nhất hiện nay:

Java

Java là một ngôn ngữ lập trình đa nền tảng, mạnh mẽ và rất phổ biến. Nó được sử dụng rộng rãi trong phát triển ứng dụng doanh nghiệp, ứng dụng di động (Android), và nhiều lĩnh vực khác.

C++

C++ là một ngôn ngữ lập trình mạnh mẽ, kết hợp cả lập trình hướng đối tượng và lập trình thủ tục. Nó thường được sử dụng trong phát triển game, hệ điều hành, và các ứng dụng hiệu năng cao.

PHP

PHP là một ngôn ngữ lập trình kịch bản (scripting language) phổ biến, chủ yếu được sử dụng để phát triển các ứng dụng web động. Nó hỗ trợ đầy đủ các tính năng của lập trình hướng đối tượng.

Python

Python là một ngôn ngữ lập trình đa năng, dễ học và có cú pháp rõ ràng. Nó được sử dụng rộng rãi trong khoa học dữ liệu, học máy, phát triển web, và nhiều lĩnh vực khác.

JavaScript

JavaScript là một ngôn ngữ lập trình kịch bản được sử dụng chủ yếu để tạo ra các trang web tương tác và động. Nó cũng được sử dụng trong phát triển ứng dụng di động (React Native) và phát triển backend (Node.js).

Hy vọng qua bài viết này, TVD Media đã giúp bạn hiểu rõ hơn về lập trình hướng đối tượng (OOP) và các nguyên lý cơ bản của nó. Nắm vững OOP là một bước quan trọng để trở thành một lập trình viên chuyên nghiệp. Nếu bạn có nhu cầu thiết kế website, SEO website, chạy quảng cáo Google Ads, Facebook Ads, Tiktok Ads, Zalo Ads, và các dịch vụ marketing online khác, hãy liên hệ với TVD Media qua số điện thoại +84966779629 để được tư vấn và hỗ trợ tốt nhất!